DEMOCRACIA DIRETA NA POLÔNIA: O INSTITUTO DA INICIATIVA POPULAR
COMENTÁRIOS DE LEGE FERENDA
Palavras-chave:
Iniciativa popular, Democracias diretas, PolôniaResumo
A Polônia está entre as denominadas “democracias jovens”. Como disposto no art. 2 da Constituição da República da Polônia, promulgada em 2 de Abril de 1997: “A República da Polônia é um Estado Democrático de Direito, cumprindo os princípios da justiça social”. O art. 4o da Constituição da República da Polônia confere autoridade superior à Nação. Esta autoridade pode ser exercida “por meio de representantes ou diretamente”. Mas a Polônia não tem muita experiência com a institucionalização da iniciativa popular, nem com outras formas de democracia direta. A legislação nacional da Polônia prevê dois tipos de iniciativa popular. O primeiro tipo é a iniciativa popular de se levar um projeto de lei perante o parlamento, conforme previsto no Art. 118, subparágrafo 2 da Constituição da República da Polônia e do Ato de 24 de Junho de 1999 sobre a propositura legislativa por iniciativa dos cidadãos. O segundo tipo é a iniciativa popular de propor um requerimento para a realização de um referendo legislativo, regulado pelo Ato de 14 de Março de 2003 sobre referendos nacionais. A legislação, entretanto, não previu uma iniciativa popular para emendar ou revogar a Constituição. O tema deste trabalho é a criação de uma iniciativa popular de escopo nacional.
Referências
BALICKI R., JABŁOŃSKI M., Materiały do prawa konstytucyjnego, Warszawa.
BANASZAK B., Prawo wyborcze obywateli, Warszawa. 1996.
BANASZAK B., Prawo konstytucyjne, Warszawa. 1999.
BUCZKOWSKI J., Podstawowe zasady prawa wyborczego III Rzeczypospolitej, Lublin. 1998.
DOBROWOLSKI M., O pojęciu „ustawa” w procesie legislacyjnym, „Przegląd Sejmowy” nr 2. 2003.
DZIAŁOCHA K., Uzasadnienie zdania odrębnego od orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 stycznia 1991 r., K. 11/90, OTK 1991 r. 1991.
ECKHARDT K., Udział organów władzy wykonawczej w procesie stanowienia ustaw, Przemyśl. 2000.
GARLICKI L., Zasada dyskontynuacji prac parlamentarnych, „Studia Iuridica”, nr 28. 1995.
GARLICKI L., Konstytucja a ustawy przedkonstytucyjne, [in:] Wejście w życie nowej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, XXXIX Ogólnopolska Konferencja Katedr Prawa Konstytucyjnego. Księga Pamiątkowa K. Działochy, ed. Z. Witkowski, Toruń. 1998.
GARLICKI L., SZEPIETOWSKA B., Ustawa w projektach Konstytucji RP, „Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 1745, Prawo, źródła prawa i gwarancje jego zasadności w projektach Konstytucji RP”, ed. K. Działocha, A Preisner, Wrocław. 1995.
GRABOWSKA S., Geneza i ewolucja inicjatywy ludowej w Europie, Gubernaculum et Administratio, “Zeszyty Naukowe Instytutu Administracji Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, Historia - Prawo – Administracja”, Częstochowa. 2001.
GRABOWSKA S., Inicjatywa ludowa w Rzeczypospolitej Polskiej, „Rzeszowskie Zeszyty Naukowe”, t. 30, Rzeszów. 2001.
GRABOW SKA S., Inicjatywa ustawodawcza obywateli, „Studia z prawa wyznaniowego”, nr 2, Lublin. 2001.
GRABOWSKA S., Instytucja ogólnokrajowej inicjatywy ludowej w wybranych państwach europejskich. Studium prawno - porównawcze, Rzeszów. 2005.
GRABOWSKA S., Modele regulacji ludowej inicjatywy ustawodawczej, „Studia prawnicze”, z. 1 (171), Warszawa. 2007.
GRABOWSKA S., Formy demokracji bezpośredniej w wybranych państwach europejskich, Rzeszów. 2009.
JABŁOŃSKI M., Uwagi o referendum lokalnym, „Prawa człowieka”, nr 4, Katowice. 1997.
JABŁOŃSKI M., Referendum de lege lata i de lege ferenda, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, no 2047, „Przegląd Prawa i Administracji”, T. XXXIX, Wrocław. 1997.
JABŁOŃSKI M., Wynik referendum a zasada dyskontynuacji prac Sejmu, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, no 2100, „Przegląd Prawa i Administracji”, T. XXXIX, Wrocław. 1997.
JABŁOŃSKI M., Referendum jako forma wyrażenia zgody na przekazanie organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, no 2079, „Przegląd Prawa i Administracji”, T. XL, Wrocław. 1998.
JABŁOŃSKI M., Ogólna charakterystyka instytucji referendum ogólnokrajowego po uchwaleniu nowej Konstytucji RP, „Acta Universatis Wratislaviensis, nr 2142, „Przegląd Prawa i Administracji”, T. XLII, Wrocław. 1999.
JABŁOŃSKI M., Referendum ogólnokrajowe w polskim prawie konstytucyjnym, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, no 2331, „Prawo” T. CCXXIV, Wrocław. 2001.
JABŁOŃSKI M., Obywatelskie prawo inicjatywy ustawodawczej, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, ed. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa. 2002.
JAROSZ Z., Instytucja referendum w procesie stanowienia ustaw, [w:] Postępowanie ustawodawcze w polskim prawie konstytucyjnym, ed. J. Trzciński, Warszawa. 1994.
JAROSZ Z., Opinia w związku z postanowieniem Sądu Najwyższego z 26 maja 1998 r. uchylającym uchwałę Prezydium Sejmu w sprawie odmowy przyjęcia wniosku o zarządzenie referendum, „Przegląd Sejmowy”, nr 5. 1998.
JASKIERNIA J., Zasady demokratycznego państwa prawnego w Sejmowym postępowaniu ustawodawczym, Warszawa. 1999.
KOKSANOWICZ G., Nadawanie biegu inicjatywom ustawodawczym w świetle postanowień regulaminu Sejmu, PPK nr 1 (9) Kompetencje i organizacja parlamentów w państwach europejskich. 2012.
KRUK M., Prawo inicjatywy ustawodawczej w nowej Konstytucji RP, „Przegląd Sejmowy”, nr 2. 1998.
KUCIŃSKI J., Konstytucyjny ustrój państwowy Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa. 2003.
KUCIŃSKI J., Demokracja przedstawicielska i bezpośrednia w Trzeciej Rzeczypospolitej, Warszawa. 2007.
KUDEJ M., Opinia w związku z postanowieniem Sądu Najwyższego z 26 maja 1998 r. uchylającym uchwałę Prezydium Sejmu w sprawie odmowy przyjęcia wniosku o zarządzenie referendum, „Przegląd Sejmowy”, nr 5. 1998.
KULIG A., Naleziński B., Referendum w systemie ustrojowym Polski, „Przegląd Sejmowy”, nr 5. 1996.
MORDWIŁKO J., W sprawie struktury i kompetencji kierowniczego organu Sejmu w świetle Konstytucji RP. Biuletyn ekspertyzy i opinie prawne, „Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu” nr 3 (25), Warszawa. 1997.
MORDWIŁKO J., Opinia w związku z postanowieniem Sądu Najwyższego z 26 maja 1998 r. uchylającym uchwałę Prezydium Sejmu w sprawie odmowy przyjęcia wniosku o zarządzenie referendum, „Przegląd Sejmowy”, nr 5. 1998.
MORDWIŁKO J., Opinia w sprawie postępowania z wnioskami obywatelskimi wniesionymi do Sejmu w sprawie zarządzenia referendum, „Przegląd Sejmowy”, nr 1. 1999.
MORDWIŁKO J., Opinia w sprawie trybu postępowania Sejmu z wnioskiem grupy obywateli o przeprowadzenie referendum ogólnokrajowego, „Przegląd Sejmowy”, nr 3. 2000.
OLEJNICZAK - SZAŁOWSKA E., Referendum lokalne w świetle ustawodawstwa polskiego, Warszawa. 2002.
PATRZAŁEK A., Referendum na świecie. Problemy konstytucujnoprawne, [w:] Referendum w Polsce współczesnej, ed. D. Waniek, M. Staszewski, Warszawa. 1995.
PATRZAŁEK A., SZMYT A., Warunki prawne wniesienia projektu ustawy, [w:] Postępowanie ustawodawcze w polskim prawie konstytucyjnym, ed. J. Trzciński, Warszawa. 1994.
PIASECKI A., Referendum w III RP, Warszawa. 2005.
PIETRZAK M., Demokracja reprezentacyjna i bezpośrednia w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Referendum konstytucyjne w Polsce, ed. M. T. Staszewski, Warszawa. 1997.
REDELBACH A., WRONKOWSKI S., ZIEMBIŃSKI Z. Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa. 1994.
REPEL J., Nowa ustawa o referendum, „Przegląd Sejmowy”, nr 2. 1997.
REPEL J., Trybunał Konstytucyjny a instytucja referendum, „Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 1963, Prawo CCLVII”, Wrocław. 1997.
RYTEL - WARZOCHA A., Sądowa kontrola nad referendum ogólnokrajowym, [in:] Trzecia władza. Sądy i trybunały w Polsce, ed. A. Szmyt, Gdańsk. 2008.
SARNECKI P., Wprowadzenie Konstytucji w życie, [w:] Wejście w życie nowej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, XXXIX Ogólnopolska Konferencja Katedr Prawa Konstytucyjnego. Księga Pamiątkowa K. Działochy, ed. Z. Witkowski, Toruń. 1998.
SARNECKI P., red. Prawo konstytucyjne RP, Warszawa. 1999.
SARNECKI P., Opinia w sprawie postępowania z wnioskami obywatelskimi wniesionymi do Sejmu w sprawie zarządzenia referendum, „Przegląd Sejmowy”, nr 1, 1999.
SARNECKI P., Ustawa z 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym na tle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Sejmowy”, nr 3. 2003.
SARNECKI P., O regulacjach między przepisami nowej Konstytucji a pozycją i uprawnieniami Prezydium Sejmu, „Biuletyn ekspertyzy i opinie prawne, Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu”, nr 3 (25), Warszawa 1997.
SKOTNICKI K., Zasada powszechności w prawie wyborczym. Zagadnienia teorii i praktyki, Łódź. 2000.
SKRZYDŁO W., ed. Prawo konstytucyjne, Lublin. 1996.
SKRZYDŁO W., Władza ustawodawcza w Konstytucji RP, [w:] Ustrój konstytucyjny Rzeczypospolitej Polskiej, ed. R. Mojak, Społeczeństwa - demokracje - konstytucje, Tom X, Lublin. 2000.
SKRZYDŁO W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Kraków. 2002.
SKRZYDŁO W., SOBOLEWSKI Z., Wykładnia pojęcia „ustawa”. Komentarz do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - Izba karna z dnia 16 marca 1967 roku, VI KZP 56/66, [w:] Funkcjonowanie administracji w świetle orzecznictwa, t. 4, Warszawa. 1974.
SOKOLEWICZ W., Postępowanie z projektem ustawy lub uchwały, do którego nie dołączono uzasadnienia, „Biuletyn Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu”, nr 2, Warszawa. 1993.
SZAREK R., Granice lokalnej demokracji, „Gazeta Prawna”, nr 44. 1999.
SZEPIETOWSKA B., Opinia w związku z postanowieniem Sądu Najwyższego z 26 maja 1998 r. uchylającym uchwałę Prezydium Sejmu w sprawie odmowy przyjęcia wniosku o zarządzenie referendum, „Przegląd Sejmowy”, nr 5. 1998.
SZEPIETOWSKA B., W sprawie wykonywania inicjatywy ustawodawczej przez obywateli (art. 118 ust. 2 konstytucji), Biuletyn Ekspertyzy i Opinie Prawne, nr 3 (39), Warszawa. 2000.
SZEWCZYK M., Kilka uwag na temat instytucji obywatelskiej inicjatywy prawodawczej w Unii Europejskiej, PPK 4 (12). 2012.
SZMYT A., Ustawa referendalna, [w:] Prawo, źródła prawa i gwarancje jego zasadności w projektach Konstytucji RP, ed. K. Działocha, A Preisner, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 1745, Wrocław. 1995.
SZYMANEK J., Ludowa inicjatywa ustawodawcza. Uwagi de lege lata, „Państwo i Prawo”, z. 3. 2001.
UZIĘBŁO P., Ustawa z 1999 roku o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli, „Przegląd Sejmowy”, nr 4. 2000.
UZIĘBŁO P., Inicjatywa ustawodawcza obywateli w Polsce na tle rozwiązań ustrojowych państw obcych, Warszawa. 2006.
UZIĘBŁO P., Demokracja partycypacyjna. Wprowadzenie, Gdańsk. 2009. WINCZOREK P., Obywatele wnoszą projekt ustawy, „Rzeczpospolita”, nr 196, z
dnia 23 sierpnia 1999r.
WINCZOREK P., Projekt ustawy o referendach ogólnokrajowych, „Państwo i Prawo”, z. 12. 2002.
WITKOWSKI Z., GALSTER J., SZYSZKOWSKI W., Podstawy prawa konstytucyjnego Rzeczpospolitej Polskiej, Toruń – Warszawa. 1999.
ZIELIŃSKI E., Referendum w państwie demokratycznym, [w:] Referendum w Polsce współczesnej, ed. D. Waniek, M. T. Staszewski, Warszawa. 1995.
ZIĘBA - ZAŁUCKA H., Sejm Rzeczypospolitej, [w:] Wybrane instytucje prawa konstytucyjnego, ed. H. Zięba - Załucka, Przemyśl. 1998.
